Geldbesteding Alpe d'HuZes

Dit thema stond in het teken van:

1. Verbetering van diagnostiek en/of behandeling in de (na)zorg voor kankerpatiënten.
2. Registratie van tumorgegevens van patiënten voor het starten van nieuwe behandelprogramma’s. 

In totaal zijn 20 projecten gehonoreerd met een gezamenlijk projectbudget van 21,0 miljoen euro. Hiervan is 19,1 miljoen euro daadwerkelijk besteed. Het resterende bedrag is teruggevloeid naar het Alpe d'HuZes/KWF-fonds. 

Voorbeelden/resultaten

• The Dutch Pancreatic Cancer Project (PACAP), een nationale infrastructuur voor onderzoek naar alvleesklierkanker. PACAP verzamelt klinische gegevens, patiëntgerapporteerde uitkomsten, bloed en tumorweefsel van mensen met alvleesklierkanker. Wetenschappers kunnen deze data gebruiken voor onderzoek. 
   
• CONNECTION is een groot samenwerkingsproject waaruit later het Prospectief Landelijk CRC Cohort (PLCRC) is ontstaan. Deze landelijke infrastructuur is inmiddels al 10 jaar van grote waarde voor onderzoek naar darmkanker.
   
• Onderzoekers in Maastricht hebben een online keuzehulp ontwikkeld voor koppels met een verhoogd risico op erfelijke kanker en een kinderwens. De keuzehulp ondersteunt ze in het afwegen van de voor- en nadelen en het maken van beslissingen over hun mogelijke opties. Het gebruik van de keuzehulp leidde tot minder keuzestress, meer kennis en meer realistische verwachtingen.

Dit thema focuste op samenwerkingen tussen ziekenhuizen, onderzoeksinstituten en andere partijen binnen onderzoek, implementatie en zorg. Door krachten en expertise te bundelen, kunnen nieuwe ontwikkelingen sneller worden gerealiseerd en op grotere schaal worden toegepast.

In totaal zijn 18 projecten gehonoreerd met een gezamenlijk projectbudget van 19,9 miljoen euro. Hiervan is 18,8 miljoen euro daadwerkelijk besteed. Het resterende bedrag is teruggevloeid naar het Alpe d'HuZes/KWF-fonds. 

Voorbeelden/resultaten

• Het Center for Personalized Cancer Treatment heeft hoogwaardige apparatuur kunnen aanschaffen om grootschalige DNA-analyses op tumormateriaal uit te kunnen voeren. Dit is nodig om alle kankerpatiënten in Nederland toegang te kunnen bieden tot een DNA-profiel van hun tumor.
   
• Het onderzoek van Jelle Barentsz ("Met prostaat MRI meer mans") heeft geleid tot nieuwe richtlijnen binnen de prostaatkankerdiagnostiek. Mannen met een verhoogd PSA-gehalte krijgen nu een MRI-scan in plaats van 12 weefselprikken.
   
• Op het AYA-zorgplatform zijn 3 veilige en afgeschermde online AYA-Communities gerealiseerd om ontmoeting en contact tussen AYA’s op landelijke schaal mogelijk te maken.
   
• Een landelijke infrastructuur voor nazorg voor overlevers van hodgkinlymfoom, gericht op de langetermijneffecten van behandeling. In heel Nederland zijn BETER-poliklinieken opgezet voor effectieve controle op late effecten, er zijn medische richtlijnen opgesteld en er is een website beschikbaar gekomen om overlevers van informatie te voorzien: www.beternahodgkin.nl
   

Dit thema richtte zich op het omgaan met (de gevolgen) van kanker en het voorkomen en behandelen van psychosociale problemen, zoals angst en depressie. De investeringen binnen dit thema hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het vergroten van de kennis over de kwaliteit van leven van patiënten (en hun naasten) tijdens en na kanker. 

In totaal zijn 20 projecten gehonoreerd met een gezamenlijk projectbudget van 8,4 miljoen euro. Dit is nagenoeg volledig besteed. Het restant is teruggevloeid naar het Alpe d'HuZes/KWF-fonds. 

Voorbeelden/resultaten

• Oncokompas is een online hulpmiddel dat patiënten concrete adviezen geeft om hun kwaliteit van leven te verbeteren. Het biedt patiënten relevantie informatie en zorgopties, afgestemd op hun persoonlijke situatie en voorkeur. 
   
• Prof. dr. Verdonk - De Leeuw is aangesteld als bijzonder hoogleraar Leven met kanker. Binnen deze leerstoel deed ze onderzoek naar het omgaan met de fysieke en psychosociale gevolgen van kanker en het optimaliseren van de kwaliteit van leven tijdens en na de ziekte. De leerstoel is overgegaan in de leerstoel Psychosociale oncologie en de onderzoeksgroep Samen leven met kanker.
   
• De ontwikkeling van een seksueel revalidatieprogramma voor vrouwen met gynaecologische kanker (zie ook deze video). Het programma was uitvoerbaar, kreeg brede steun en en leek het seksueel functioneren te verbeteren. De meerwaarde ten opzichte van reguliere zorg wordt nu onderzocht binnen de SPARC-studie.
   
• Uit onderzoek van Annemiek Walenkamp blijkt dat bewegen tijdens of na chemotherapie leidt tot minder vermoeidheid en minder achteruitgang van fitheid, spierkracht en kwaliteit van leven. Bewegen tijdens chemotherapie had een sterker effect dan bewegen ná de behandeling, maar beide zijn goede manieren om het verlies van fitheid te beperken en sneller terug te keren naar het niveau van voor de behandeling.

Dit thema richtte zich op behandeling op maat: het nauwkeurig afstemmen van behandelingen op de unieke kenmerken van patiënt en tumor, zoals het DNA-profiel. Zo is voor elke patiënt te bepalen welke behandeling, behandelduur en dosering het meest effectief en veilig zijn.  

In totaal zijn 7 projecten gehonoreerd met een gezamenlijk projectbudget van 11,7 miljoen euro. Uiteindelijk is 12,3 miljoen euro besteed. Het overschot werd gefinancierd uit de reserves van het Alpe d'HuZes/KWF-fonds. 

Voorbeelden/resultaten

• Het team van dr. Dik van Gent heeft de RECAP-test ontwikkeld. Hiermee zijn DNA-reparatiefouten in borst- en eierstoktumoren beter in kaart te brengen. Deze kennis is erg waardevol, omdat nieuwe medicijnen, de zogeheten PARP-remmers, specifiek aangrijpen op deze fouten. Dankzij dit onderzoek komen meer patiënten met borst- of eierstokkanker in aanmerking voor behandeling met PARP-remmers. In een nieuw KWF-project wordt de RECAP-test vergeleken met twee andere tests (zie ook dit nieuwsbericht). Lees ook de wetenschappelijke publicaties in Cancers en Oncogene en een interview aan het begin van het project.
   
• Het team van prof. Hans Clevers, pionier op het gebied van organoïden (een revolutionaire 3D-weefselkweektechniek), is erin geslaagd om organoïden van longweefsel en longtumoren te kweken. Hoewel het kweken van organoïden uit longtumoren minder succesvol bleek dan gehoopt - slechts 17% leidde tot een zuivere organoïde - biedt dit onderzoek belangrijke nieuwe mogelijkheden. Zo is een model ontwikkeld, waarmee ook het afweersysteem bestudeerd kan worden en de kans op het aanslaan van immunotherapie. Ook zijn veelbelovende medicijncombinaties gevonden die verder onderzocht zijn in klinisch onderzoek.
   
• Het team van Gabri van der Pluijm heeft een kweektechniek bij prostaatkanker verbeterd. Met deze techniek, die gebruik maakt van plakjes tumorweefsel ('tumor slices'), kan het effect van bestaande en nieuwe behandelingen worden gemeten. Zo kan per patiënt de meest effectieve behandeling worden bepaald. De 'tumor slice'-techniek is ook bruikbaar voor het bestuderen en verbeteren van de behandeling met tumordodende virussen. Dit wordt nu bestudeerd in een ander KWF-project.

Binnen het thema Revalidatie, officieel Alpe d’HuZes Cancer Rehabilitation Research program (A-CaRe), werd de rol van beweging tijdens en na kanker bestudeerd. Het doel was om op maat gesneden revalidatieprogramma’s te ontwikkelen voor (ex)kankerpatiënten. 

A-CaRe bestond uit 2 delen: 

• A-CaRe 1: klinisch onderzoek
  Er zijn 4 studies uitgevoerd naar het effect van beweeg- en trainingsprogramma’s op vermoeidheid, fysiek functioneren en kwaliteit van leven. Het ging om revalidatie na chemotherapie, tijdens chemotherapie, na stamsteltransplantatie en bij kinderen met kanker.
   
• A-CaRe 2 Move: patient empowerment
  Dit programma richtte zich op het versterken van de eigen regie van patiënten over hun gezondheid ('patient empowerment'). A-CaRe 2 Move bestond uit 5 onderdelen: patient empowerment, telerevalidatie, terugkeer naar werk, kosteneffectiviteit en invoering van de zorgprogramma's.

Binnen het thema Revalidatie zijn 7 projecten gefinancierd met een totaal projectbudget van 5,9 miljoen euro. Door onvoorziene kosten voor organisatie, personeel, materiaal en studie-uitloop is uiteindelijk 7,1 miljoen besteed.

Resultaat

Uit de resultaten blijkt dat fysieke training tijdens en na behandeling haalbaar is voor patiënten en dat deze gunstige effecten heeft op het fysieke functioneren en kwaliteit van leven. Er is steeds meer bewijs dat fysieke training ook positieve effecten heeft op parameters zoals botdichtheid, chemotherapiedosering en overleving.

Voorbeeld

• Op 1 oktober 2013 ging Oncopol van start, een arbeidsrevalidatieprogramma binnen de Landelijke Politie. Het programma biedt politiemedewerkers met kanker fysieke en mentale ondersteuning om terug te keren naar hun werkomgeving. Oncopol combineert medische zorg met vroegtijdige revalidatie en begeleiding.

Het thema Sneldiagnose richtte zich op het verkorten van de angstige en stressvolle periode van onzekerheid voor patiënten bij wie kanker wordt vermoed. Het doel van sneldiagnostiek is dat 80% van de kankerpatië​nten binnen 48 uur na doorverwijzing door de huisarts een diagnose(gesprek) krijgt en 100% binnen 5 werkdagen. 

Binnen het thema Sneldiagnose zijn 4 projecten gefinancierd met een totaal projectbudget van 5,5 miljoen. Door aanvullende financieringen is uiteindelijk 5,7 miljoen besteed.

Resultaat

Sneldiagnostiek is een effectieve verbetering van de kankerzorg. Patiënten verkeren korter in onzekerheid en krijgen eerder duidelijkheid over hun situatie en mogelijke behandeling.

• In 4 ziekenhuizen is sneldiagnostiek succesvol ingevoerd: in het Antoni van Leeuwenhoek (17 tumorsoorten), Radboudumc Nijmegen (16 tumorsoorten), LUMC Leiden (18 tumorsoorten) en het UMC Utrecht (ruim 20 tumorsoorten). 
   
• Andere ziekenhuizen raakten geïnspireerd door het programma en zijn op eigen initiatief gestart met de invoering van sneldiagnostiek.
   
• Ziekenhuizen konden een certificering krijgen voor goed presterende sneldiagnoseprogramma’s. Het Radboudumc, UMC Utrecht en het Alexander Monro Borstkankerziekenhuis in Bilthoven hebben deze certificering ontvangen voor borstkankersneldiagnostiek.

Meer informatie

• Video Sneldiagnostiek (Antoni van Leeuwenhoek)
• NOS-video Geldbesteding Alpe d'HuZes (vanaf 1:09)
• De Kracht van Samenwerking (proefschrift over de implementatie van Sneldiagnose)

Het thema Voeding en kanker richtte zich op de rol van voeding tijdens en na de behandeling van kanker. Het doel was om tot bruikbare voedingsadviezen voor (ex)kankerpatiënten te komen.

In totaal zijn 7 projecten gefinancierd met een totaal projectbudget van 4,7 miljoen euro. Hiervan is uiteindelijk 4,4 miljoen besteed. Het restant is teruggevloeid naar het Alpe d'HuZes/KWF-fonds. 

Voorbeelden/resultaten

• Prof. dr. ir. Ellen Kampman werd van 2010 tot 2015 aangesteld als hoogleraar Voeding bij Kanker aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Binnen deze leerstoel deed ze onderzoek naar het verbeteren van de vooruitzichten van kankerpatiënten via voedingsinterventies en voorlichting. 
   
• Het onderzoek van Alina Vrieling toonde aan dat een gezonde leefstijl de kans op terugkeer van blaaskanker met een kwart kan verminderen. In deze video vertelt Vrieling meer over het project. De studie maakte deel uit van de grotere onderzoekslijn UroLife naar de invloed van voeding en leefstijl op het ziektebeloop en de kwaliteit van leven bij blaaskanker. 
   
• Het onderzoek van Franzel van Duijnhoven toonde aan dat ongeveer de helft van alle patiënten met dikkedarmkanker te lage vitamine D-concentraties in het bloed heeft. Chemotherapie verhoogde het risico op te lage concentraties. Het slikken van vitamine D-supplementen werd gelinkt aan hogere vitamine D-concentraties. Patiënten met een hoge magnesiuminname en goede vitamine D-concentraties hadden het laagste risico op overlijden. 
   
• Het onderzoek van Ellen Kampman toonde aan dat vrouwen met relatief veel vetweefsel iets vaker bijwerkingen van chemotherapie ervaren dan vrouwen met minder vetweefsel. Verder bleek dat vrouwen met borstkanker tijdens chemotherapie minder zin hebben in producten met veel eiwit en vet. Veranderingen in lichaamsgewicht en lichaamssamenstelling tijdens en na chemotherapie waren beperkt. Alleen de vetvrije massa leek iets toe te nemen.

Dit thema richtte zich op programma’s en projecten die bijdroegen aan betere oncologische (na)zorg:

• Onderzoek naar het verbeteren van de zorgplanning (bijv. advanced care planning, best supportive care) met als doel persoonlijke zorg op maat.
• Onderzoek naar meer eigen regie van patiënten over hun eigen zorgproces (shared-decision making, shared care, e-health, zelfmanagement). 

Binnen dit thema zijn 4 projecten gefinancierd met een totaal projectbudget van 4,6 miljoen euro. Hiervan is uiteindelijk 4,4 miljoen besteed. Het restant is teruggevloeid naar het Alpe d'HuZes/KWF-fonds. 

Resultaten/voorbeelden

• De ontwikkeling van een keuzehulp voor borstreconstructie. Deze keuzehulp ondersteunt patiënten met borstkanker bij het maken van een weloverwogen behandelkeuze voor wel of (nog) geen borstreconstructie.
   
• De ontwikkeling van de SOURCE-tool, een hulpmiddel dat patiënten met slokdarm- of maagkanker ondersteunt bij het nemen van behandelbeslissingen. De tool informeert patiënten en artsen preciezer over de mogelijke uitkomsten van een eventuele behandeling. Dit draagt bij aan betere zorg voor deze patiënten, zowel qua overleving als kwaliteit van leven. Het verkrijgen van een CE-markering voor de SOURCE-tool vindt momenteel plaats in een nieuw KWF-project. 

Dit thema richtte zich op het bevorderen van internationale samenwerking en gegevensuitwisseling tussen wetenschappers en onderzoeksinstituten.  

Binnen dit thema zijn 8 projecten gefinancierd met een totaalbudget van 5,7 miljoen euro. Vanwege zorgen over het uitgavepatroon van Inspire2Live heeft KWF een groot deel van deze financiering moeten terugvorderen. Daarnaast moesten drie klinische studies voortijdig worden beëindigd. Bij twee daarvan kwamen tijdens de looptijd nieuwe, effectievere medicijnen op de markt, waardoor voortzetting geen toegevoegde waarde meer had voor de patiënt. De derde studie werd stopgezet vanwege onzekerheid over de haalbaarheid; KWF vond het risico te groot om door te gaan. 

Door deze tegenslagen is uiteindelijk 2,0 miljoen euro daadwerkelijk besteed aan Understanding Life. De niet bestede gelden zijn teruggevloeid naar het Alpe d'HuZes/KWF-fonds. 

Voorbeelden/resultaten

Vier vooraanstaande onderzoekers hebben hun krachten gebundeld om de ontwikkeling van nieuwe behandelingen te versnellen:

• Prof. Hans Clevers (Hubrecht Instituut) kweekte 25 organoïden uit darmtumoren en sloeg deze op in een nieuwe 'Levende Biobank'.
• Dr. Matthew Meyerson (Harvard Medical School Boston) analyseerde het DNA van deze organoïden.
• Dr. Mike Stratton (Wellcome Trust Sanger Institute Cambridge) testte geneesmiddelen op deze organoïden. De reactie van de tumoren op de geneesmiddelen varieerde sterk en werd mede bepaald door hun DNA-mutaties.
• Dr. Stephen Friend (Sage Bionetworks) zette de eerste stappen om Synapse, het door hem ontwikkelde platform voor de uitwisseling van onderzoeksdata, beschikbaar te maken in Europa, waar andere wet- en regelgeving geldt.

Dit thema omvat de ontwikkeling en totstandkoming van kanker.nl, hét centrale online Nederlandse platform voor iedereen die te maken krijgt met kanker. Je vindt er informatie, hulp en lotgenoten.

Kanker.nl heeft 2,3 miljoen euro ontvangen vanuit het Alpe d'HuZes/KWF-fonds.

Op 18 september 2016 vond Alpe d’HuKids plaats in Kerkrade. Tijdens dit evenement legden kinderen fietsend of (hard)lopend een parcours af om geld op te halen voor kankeronderzoek. De opbrengst van 218.167 euro kwam ten goede aan een onderzoek van prof. Cecile Ronckers naar de bijwerkingen van bestraling bij kinderen met kanker.