Chemo rechtstreeks in de lever pompen: meer effect en minder bijwerkingen

Infographic: KWF

Met de chemopomp kun je mensen met tumoren in de lever gericht behandelen. Het gaat met name om leveruitzaaiingen van darmkanker en om galwegkanker in de lever. "De pomp brengt de chemotherapie direct bij de tumor. Het is een snelle manier van behandelen die hopelijk snel in Nederland beschikbaar is.", aldus chirurg-oncoloog Bas Groot Koerkamp (Erasmus MC, Rotterdam). KWF financiert meerdere van zijn onderzoeken naar de chemopomp.

Bas Groot Koerkamp is een ervaren chirurg-oncoloog in het Erasmus MC in Rotterdam. Hij weet vooral veel over tumoren van de alvleesklier en galwegen. Zijn streven naar betere zorg voor mensen met kanker, bracht hem bij een nieuwe behandeling. Groot Koerkamp: "Traditionele chemotherapie remt naast kankercellen ook normale delende cellen. Om kankercellen te kunnen doden, is vaak een hogere dosis chemo nodig. Maar hoe groter de dosis, hoe meer kans er is op schade aan gezonde delende cellen op andere plekken in het lichaam. Je wilt dus het liefst dat de chemo meteen bij de tumor in de lever komt. Zodat cellen in de rest van het lichaam niet kapotgaan."

Groot Koerkamp: "Door het middel ‘floxuridine’ direct in de slagader van de lever te pompen, kan de dosis tot wel 200 keer hoger zijn dan bij gewone chemo. De lever breekt namelijk floxuridine af, waardoor het amper in de rest van het lichaam komt. Door het plaatsen van een katheter (dun slangetje) in een zijtak van de leverslagader is het mogelijk om de chemo rechtstreeks naar de tumor te brengen. Deze behandeling is geschikt voor naar de lever uitgezaaide darmkanker en voor galwegkanker die is begonnen in de lever. Bij andere vormen van kanker zitten de kankercellen meestal niet alleen in de lever en is de behandeling minder zinvol."

Registratie

Groot Koerkamp: "Na veertig jaar gebruik in een Amerikaans ziekenhuis, heeft het lang geduurd voordat deze behandeling meer ingang vond. De chemotherapie is al bekend sinds 1971. Het concept van de chemopomp dateert uit de jaren tachtig. Er volgde destijds geen introductie van de behandeling in Nederland en andere landen in Europa. Het is best een complexe behandeling en alle hoop was gevestigd op nieuwe chemotherapie en nieuwe doelgerichte behandelingen. We weten inmiddels dat deze behandelingen onvoldoende effect hebben. Daarom is er nu wereldwijd hernieuwde interesse in behandeling met de chemopomp. Ik wil laten zien dat deze behandeling werkt zodat registratie mogelijk is."

PUMP-studies

Vier verschillende studies, PUMP 1 tot PUMP 4, zijn opgezet om de chemopomp te onderzoeken. PUMP 1 richt zich op de behandeling van darmkanker met leveruitzaaiingen, terwijl PUMP 2 is gericht op de behandeling van galwegkanker. PUMP 3 (zonder financiering KWF) wordt geleid door dr. Grunhagen (Erasmus MC) en richt zich op patiënten bij wie voor de 2e keer uitzaaiingen in de lever van darmkanker zijn ontstaan. PUMP 4 (onlangs gefinancierd door KWF) onderzoekt de chemopomp als aanvullende behandeling na een operatie voor galwegkanker. Ten slotte heeft dr. Kuhlmann (Antoni van Leeuwenhoek) de PUMP-IT (eveneens onlangs gefinancierd door KWF) opgezet voor patiënten met uitzaaiingen van darmkanker naar de lever bij wie een operatie niet mogelijk is. Dankzij financiële steun kunnen de PUMP-studies plaatsvinden. Groot Koerkamp: "Hoewel behandelingen momenteel alleen in studieverband plaatsvinden, boeken wij dankzij het onderzoek vooruitgang in de behandeling van kanker."

Resultaten

In de eerste pilotstudie hebben de onderzoekers laten zien dat de behandeling met de chemopomp in Nederland veilig toe te passen is. "De PUMP-1 is een hele grote patiëntenstudie die we eind 2024 verwachten af te ronden. De resultaten moeten laten zien of patiënten daadwerkelijk langer leven met de chemopomp. De PUMP-2 is een kleinere studie voor galwegkanker. Deze studie is recent afgerond en wordt binnenkort gepresenteerd op congressen. Als deze studie de eerdere resultaten van Memorial Sloan Kettering Cancer Center bevestigt, dan gaat dit de nieuwe standaardzorg worden. De PUMP-3 trial is ook bijna afgerond. Voor de PUMP-4 trial hebben we recent een arts-onderzoeker aangenomen en kan de studie binnenkort starten. Datzelfde geldt voor de PUMP-IT geleid vanuit het Antoni van Leeuwenhoek."

Donateurs

Patiëntenstudies hebben vaak een lange looptijd van studievoorstel tot publicatie en aanpassing van behandelrichtlijnen. Dat kan wel 10 jaar duren en is daardoor duur. Vooral het werven van voldoende patiënten duurt lang bij zeldzame ziektes zoals galwegkanker. Gelukkig is er een uitstekende landelijke samenwerking tussen de ziekenhuizen in Nederland.

Groot Koerkamp: "Met het geld van de donateurs van KWF gaan we meer onderzoek doen. Financiering is heel belangrijk en dat is niet mogelijk zonder donateurs van KWF." Groot Koerkamp traint momenteel voor een marathon en zal ook zelf rennend fondsen werven voor KWF.   

Prof. Groot Koerkamp praat met verschillende partijen zoals de overheid, ziekenhuizen en farmaceuten om de behandeling geregistreerd te krijgen in Nederland. Hij is positief over de toekomstige veranderingen in behandelrichtlijnen en hoopt dat de chemopomp een geregistreerde en erkende behandeling wordt voor galwegkanker in de lever en voor naar de lever uitgezaaide darmkanker.