Onderzoek naar corona bij kanker

Coronavirus

Sinds de coronapandemie wordt wereldwijd veel onderzoek gedaan naar de wisselwerking tussen het coronavirus, coronavaccinatie en kanker. Wat betekent een COVID-infectie of vaccinatie voor mensen met kanker, en wat kunnen we daarvan leren voor toekomstige behandelingen? Hieronder lichten we enkele belangrijke inzichten toe, van recente ontdekkingen tot onderzoek uit de eerste coronajaren.

Coronavirus kan slapende kankercellen activeren

Uit een groot internationaal onderzoek blijkt dat een besmetting met het coronavirus slapende kankercellen in de longen kan activeren. Dit lijkt de kans te vergroten op uitzaaiingen in de longen en sterfte door kanker. Het onderzoek beperkte zich tot de periode voordat coronavaccins beschikbaar waren. 

KWF financiert een vervolgonderzoek om nieuwe vragen te beantwoorden: lopen alle ex-kankerpatiënten dit risico of alleen mensen met bepaalde vormen van kanker? Gaat het alleen om uitzaaiingen in de longen of ook in andere organen zoals de hersenen, lever en botten? Is er na coronavaccinatie nog steeds sprake van een verhoogd risico?

Onderzoek tijdens de pandemie

Tijdens de coronapandemie stond de zorg voor kankerpatiënten onder druk en was er veel onzekerheid: liepen kankerpatiënten een hoger risico op besmetting of op een ernstiger verloop van de ziekte? Konden behandelingen wel doorgaan?

Om antwoord te krijgen op zulke vragen, steunde KWF via een versnelde procedure een onderzoek van het Dutch Oncology COVID-19 Consortium. Dit samenwerkingsverband van oncologen, hematologen en longartsen verzamelde betrouwbare informatie over corona en kanker. Het doel: kankerpatiënten de best mogelijke zorg bieden tijdens de pandemie. In korte tijd leverden 45 Nederlandse ziekenhuizen gegevens aan van ruim 1.300 kankerpatiënten met COVID-19. 

Ernstig(er) beloop COVID-19 bij sommige kankersoorten

Uit een eerste analyse bleek dat sommige kankerpatiënten een hoger risico lopen op een ernstig beloop van COVID-19. Dit gold voor patiënten met longkanker en patiënten met bloedkankers (bijv. leukemie of lymfeklierkanker). De tweede analyse bevestigde deze bevindingen, maar vond geen verband met bepaalde kankerbehandelingen. 

Veel onderzoeken lieten zien dat COVID-19 ernstiger verloopt bij ouderen, mensen met een verzwakt afweersysteem en mensen met onderliggende ziektes zoals diabetes of hart- en vaatziekte. Dit geldt niet alleen voor mensen met kanker, maar voor álle coronapatiënten. Een verzwakt afweersysteem bij kanker komt o.a. voor bij mensen die in de afgelopen 6 maanden zijn behandeld met chemotherapie en/of bestraling. Het RIVM rekent deze patiënten daarom tot de medischhoogrisicogroep voor een ernstig beloop van corona.

Coronavaccinatie is veilig en effectief

Uit de Nederlandse VOICE-studie kwam naar voren dat patiënten met kanker veilig en effectief gevaccineerd kunnen worden. Bij mensen met een verzwakt afweersysteem, bijvoorbeeld door kankerbehandeling, kan het effect van vaccinatie wel wat verminderd zijn. Extra vaccinatie kan dan nodig zijn. De resultaten van al deze onderzoeken zijn meegenomen in het Nederlandse vaccinatiebeleid vanuit het RIVM.