Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
KWF adviseert: doe mee
Doe je mee aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker? Dan kun je baarmoederhalskanker voorkomen. Toch doet maar 55% van de vrouwen mee. Daarom roepen we je met een 'friendly reminder' op: doe mee aan het onderzoek. Lees waarom meedoen belangrijk is.
Vrouwen krijgen vanaf hun 30e tot en met hun 60e eens per 5 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dit onderzoek gebeurt met een uitstrijkje. Meestal doet de dokter of assistent dit, maar je kunt het ook zelf doen.
Onderzoek en uitnodiging
Met dit onderzoek kan de dokter afwijkende cellen of een voorstadium van baarmoederhalskanker zien. Of de ziekte vroeg ontdekken:
- Je hebt veel minder kans om de ziekte te krijgen
- Je overlevingskansen zijn beter als het vroeg ontdekt wordt
- Je hebt meestal geen zware behandeling nodig
Je krijgt een uitnodiging thuis gestuurd. Daar staat in hoe je mee kunt doen. De eerste krijg je als je 30 wordt, rond je verjaardag. Je hoeft er niet zelf voor te bellen.
Je krijgt vanaf je 30e een uitnodiging om mee te doen aan bevolkingsonderzoek.
Het bevolkingsonderzoek is 1 x per 5 jaar. Soms is het 1 x per 10 jaar. Dat hangt af van je leeftijd en de uitslag van je laatste uitstrijkje.
Het duurt lang voordat cellen die anders zijn baarmoederhalskanker worden. Vaak wel 15 jaar. Uit onderzoek blijkt dat 1 keer per 5 jaar een uitstrijkje doen, een goede manier is om baarmoederhalskanker op tijd te ontdekken. Het is dan bijna altijd goed te behandelen.
Baarmoederhalskanker komt voor je 30e veel minder vaak voor dan daarna. Vandaar dat je voor die leeftijd nog geen onderzoek krijgt.
Boven de 60 jaar is de kans dat je baarmoederhalskanker krijgt en daar klachten door krijgt klein. Het kan dan zijn dat je baarmoederhalskanker tijdens het bevolkingsonderzoek ontdekt waar je anders nooit last van gehad zou hebben. Je krijgt dan onnodig een behandeling die zwaar kan zijn.
Ben je 60 jaar en blijkt uit je laatste uitstrijkje dat er HPV in je lichaam zit? Dan krijg je 5 jaar later voor de zekerheid nog wel een extra onderzoek.
Bevolkingsonderzoek is niet verplicht. Jij bepaalt of je hieraan mee wilt doen.
Wij adviseren om mee te doen. Doe je elke 5 jaar een uitstrijkje? Dan is de kans dat je baarmoederhalskanker op tijd ontdekt groot. Of dat je het ontdekt als het nog een voorstadium is. Het is dan nog geen kanker.
Uitstrijkje en zelftest
- Je maakt een afspraak bij de huisarts voor een uitstrijkje
- De dokter of assistent haalt met een wattenstaafje wat slijm uit je vagina. Dat duurt ongeveer 10 minuten
- In het lab onderzoeken ze of er HPV in zit. Dit is het virus waar je baarmoederhalskanker van kunt krijgen
- Is dit zo? Dan onderzoekt het lab of er afwijkende cellen in zitten. Dit kan een voorstadium van baarmoederhalskanker zijn
Een uitstrijkje bij de dokter doet geen pijn, maar sommige vrouwen vinden het vervelend. Doe je het liever zelf? Je kunt ook een zelftest doen. Lees hoe je zelf kunt testen.
In de video legt gynaecoloog Nienke van Tommel uit hoe een uitstrijkje voelt.
Een eendenbek is het apparaatje dat bij je vagina naar binnen gaat voor een uitstrijkje. Je hebt verschillende maten, kleinere en wat grotere. Zo is er voor iedereen een eendenbek die goed past. Gynaecoloog Nienke van Trommel laat zien hoe dit werkt.
Sinds 2017 kunnen vrouwen die het vervelend vinden om een uitstrijkje te laten maken, een zelfafnameset gebruiken. Het materiaal dat vrouwen bij zichzelf afnemen, wordt in het laboratorium onderzocht op HPV. De zelfafnameset is een betrouwbare manier om HPV op te sporen, maar is niet geschikt om afwijkende cellen te ontdekken. Dus als er HPV wordt gevonden, moet je alsnog naar de huisarts voor een uitstrijkje om te beoordelen of er ook daadwerkelijk afwijkende cellen worden gevonden.
De zelfafnameset was lange tijd alleen op aanvraag. Maar dat verandert per 2023: vrouwen die voor het eerst worden uitgenodigd krijgen de set standaard meegestuurd. Vrouwen die niet reageren op hun uitnodigingsbrief, krijgen de set 12 weken later thuisgestuurd.
Op de website van het bevolkingsonderzoek lees je hoe je de zelftest na je uitnodiging gratis kunt bestellen.
HPV is een virus waar je baarmoederhalskanker van kunt krijgen. Baarmoederhalskanker komt bijna altijd door dit virus. Het virus zelf is meestal niet gevaarlijk. En meestal ruimt je lichaam het zelf op, maar niet altijd. Bijvoorbeeld omdat je weerstand lager is.
Blijkt in het lab dat je HPV hebt? Dan is dat een reden om te onderzoeken of je afwijkende cellen hebt. Dat kan een voorstadium van baarmoederhalskanker zijn.
Heb je geen HPV? Dan is de kans dat je afwijkende cellen hebt heel klein. Je hebt dan geen extra onderzoek nodig.
Uitslag
3 tot 5 weken na het maken van het uitstrijkje krijg je een brief met de uitslag. Die kan zijn:
- Er is geen HPV gevonden
De kans dat je binnen 10-15 jaar baarmoederhalskanker krijgt is klein. Wanneer je de volgende uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek krijgt, hangt af van je leeftijd:
- Ben je 30, 35, 45 of 55 jaar? Dan ontvang je over 5 jaar weer een uitnodiging
- Ben je 40 of 50 jaar? Dan ontvang je over 10 jaar weer een uitnodiging
- Ben je 60 jaar? Dan ontvang je geen uitnodiging meer
Twijfel je of heb je klachten? Neem dan contact op met je huisarts - Er is wel HPV gevonden, maar geen afwijkende cellen
Je wordt voor de zekerheid 6 maanden later uitgenodigd voor een controle-uitstrijkje bij de huisarts - Er is HPV en afwijkende cellen gevonden
Je krijgt een doorverwijzing naar het ziekenhuis voor vervolgonderzoek
Op de site van het bevolkingsonderzoek lees je meer over de uitslag
Nee, dat hoeft niet. Het betekent dat je het HPV-virus hebt. En soms afwijkende cellen. Daarom krijg je extra onderzoek. De dokter kijkt dan wat er aan de hand is.
Je zit dan soms voor niets in spanning. En je krijgt een onderzoek dat je misschien niet zo fijn vindt. En dat is vervelend. Toch adviseren wij om wel aan het onderzoek mee te doen. Maar het is een keus die jij moet maken.
Nee, helaas niet altijd. Je kunt onterecht worden gerustgesteld. Soms heb je wel afwijkende cellen, maar wordt dit door het bevolkingsonderzoek niet ontdekt. Baarmoederhalskanker groeit langzaam, dus het is belangrijk dat je ook bij een goede uitslag 5 jaar later weer gaat.
Heb je bevolkingsonderzoek gehad en krijg je daarna klachten? Ga dan naar je huisarts.
Klachten
Heb je klachten? Wacht dan niet tot je een uitnodiging voor het uitstrijkje krijgt.
Maak een afspraak bij je huisarts bij deze klachten:
- Bloed uit je vagina na seks
- Bloed uit je vagina als je niet ongesteld bent
- Bloed uit je vagina na de overgang
- Het vocht uit je vagina ziet er anders uit of ruikt anders
Deze klachten kunnen door baarmoederhalskanker komen. Maar het kan ook iets anders zijn. Soms stuurt je huisarts je naar het ziekenhuis voor meer onderzoek.
