Dieetmaatregelen voor de start van behandeling bij patiënten met hoofd-hals kanker met sarcopenie.

Tot 60% van de patiënten met hoofd-hals kanker is ondervoed voor de start van behandeling. Ondervoeding geeft een lagere kwaliteit van leven en een hogere kans op complicaties, bijwerkingen en overlijden. Complicaties tijdens en na operaties komen vaker voor bij patiënten met een gemiddeld risico op ondervoeding op basis van de Malnutrition Universal Screening Tool (MUST) dan bij patiënten met een hoog risico op ondervoeding. Dit komt waarschijnlijk doordat de laatste groep standaard begeleid wordt door een diëtist. Hierom denken we dat patiënten met een laag tot gemiddeld risico op ondervoeding baat zouden kunnen hebben bij aanvullende screening en vervolgens dieetmaatregelen.

Onderzoeksrichting/voorgestelde oplossing

Sarcopenie en ondervoeding gaan vaak samen en sarcopenie leidt ook tot meer complicaties, bijwerkingen en overlijden. Sarcopenie kan derhalve een aanvullend screeningscriterium zijn. Sarcopenie is een verlies van spierfunctie en skeletspiermassa. Spierfunctie wordt beoordeeld door middel van handknijpkracht en skeletspiermassa wordt gemeten op een CT-scan. De voorgestelde oplossing is om dieetmaatregelen voor de start van behandeling aan te bieden aan patiënten met een laag tot gemiddeld risico op ondervoeding en sarcopenie.

Relevantie

Er is een groot maatschappelijk belang. Een hogere kwaliteit van leven en minder complicaties, bijwerkingen en overlijden, zullen leiden tot lagere kosten en toegenomen arbeidsmarktparticipatie. Dit onderzoek is niet eerder uitgevoerd in patiënten met hoofd-hals kanker.

Onderzoeksvragen

Wat is het effect van dieetmaatregelen voor de start van behandeling op complicaties en bijwerkingen bij patiënten met gevorderde hoofd-hals kanker, een laag tot gemiddeld risico op ondervoeding en sarcopenie? Wat is het effect van dieetmaatregelen op kwaliteit van leven, recidiefkans en overlijden in deze patiëntengroep? Zijn dieetmaatregelen kosteneffectief? 

Onderzoeksopzet

We onderzoeken patiënten met primaire, gevorderde (stadium III en IV) slijmvlieskanker in de mondholte, de mondkeelholte of het strottenhoofd die een genezende behandeling ondergaan in het UMCG.

Patiënten worden tijdens het eerste polikliniekbezoek gescreend met de MUST. Patiënten met een laag tot gemiddeld risico op ondervoeding komen in aanmerking voor deelname. Zodra patiënten hebben besloten om deel te nemen, worden hun handknijpkracht en skeletspiermassa bepaald. Patiënten met sarcopenie worden geloot tussen dieetmaatregelen of standaardzorg. Dieetmaatregelen omvatten voedingsadviezen en onderwijs door een diëtist, vitamines, drinkvoeding, en sondevoeding. Maatregelen worden gebaseerd op totale energie- en eiwitbehoefte, ziektestatus, huidige inname, leefstijl en voedingsvoorkeuren. 
 
De primaire uitkomstmaat is bijwerkingen (complicaties tijdens en na operaties, en bijwerkingen van chemotherapie en bestraling). Secundaire uitkomstmaten zijn kwaliteit van leven, tumorrecidief, overleving en kosten. Patiënten worden gedurende twee jaar gevolgd met tussenpozen van drie maanden.

Verwachte uitkomsten

We verwachten dat dieetmaatregelen zullen leiden tot minder (ernstige) complicaties en bijwerkingen in vergelijking met geen dieetmaatregelen. We verwachten een hogere kwaliteit van leven, gelijke recidiefkans en betere overleving. We verwachten dat dieetmaatregelen kosteneffectief zullen zijn. 

Benodigde stappen om resultaat te implementeren

Er zijn geen technische aanpassingen nodig om handknijpkracht en skeletspiermassa uit te kunnen voeren. Dieetmaatregelen worden al toegepast bij patiënten met hoofd-hals kanker en een hoog risico op ondervoeding. Er zijn geen extra maatregelen nodig om dieetmaatregelen ook toe te passen bij de te onderzoeken patiëntengroep.