Onderzoeker van de week: Frédéric Amant
Kanker tijdens de zwangerschap – wat dan?
In 2004 kreeg prof. Frédéric Amant, gynaecologisch oncoloog in het Antoni van Leeuwenhoek, een bijzondere patiënt onder zijn hoede. Dat zij zijn verdere onderzoekscarrière zou bepalen, wist hij op dat moment nog niet. De vrouw had baarmoederhalskanker en was naar hem doorverwezen voor een baarmoederverwijdering. Dat is een ingrijpende operatie met verstrekkende gevolgen, maar dit keer bleek het extra tragisch: mevrouw was zwanger.
Prof. Amant herinnert het zich nog goed: “Zij had al eens een miskraam gehad en dit was haar laatste kans om moeder te worden. De operatie zou haar die mogelijkheid voorgoed ontnemen. Zij smeekte ons letterlijk om alles uit de kast te halen en alle literatuur en praktijkervaring erop na te slaan. Ze was tot heel veel bereid om de zwangerschap en het kind te behouden. Uiteindelijk hebben we haar succesvol behandeld met chemotherapie en op tweeëndertig weken haar kind via een keizersnede ter wereld gebracht.”
Onbekend terrein
Het bijzondere voorval confronteerde Amant met het enorme gebrek aan kennis op dit gebied: “Er was amper iets bekend over chemotherapie tijdens de zwangerschap. Ik stuitte op een heleboel vraagtekens. Voor mij was dat een signaal om er onderzoek naar te doen. Ik was net gepromoveerd en zocht naar een onderzoekslijn waarmee ik een verschil kon maken. Ik voelde dat ik het gevonden had.”
In de beginperiode kon Amant uiteraard nog weinig met zekerheid zeggen. Toch zagen weinig vrouwen af van chemotherapie: “Heel veel ouders bleken bereid om een kleine afwijking te aanvaarden. ’We hoeven geen Einstein te hebben’ zei een patiënte. Ze vond het oké als haar kind door de chemotherapie iets minder goed zou presteren op school. Dat was heel intrigerend om te vernemen.”
Veel ouders bleken bereid om een kleine afwijking te aanvaarden.
Inmiddels is Amant dé specialist op het gebied van de behandeling van zwangere vrouwen met kanker: “Ik probeer zo min mogelijk af te wijken van de standaardbehandeling. Die geeft nou eenmaal de beste kans op genezing. Ik doe dat uiteraard in goed overleg met de patiënt en vanuit mijn kennis en ervaring als arts. Als onderzoeker hoop ik ook de wetenschappelijke onderbouwing te leveren.”
Geen geboorteafwijkingen
Is chemotherapie veilig tijdens de zwangerschap? Om die vraag draait het onderzoek: “Ik wil weten wat de gevolgen van chemotherapie zijn voor het kind. Inmiddels hebben we aangetoond dat chemotherapie niet leidt tot meer geboorteafwijkingen. Ook de 3 jaren daarna bleken de kinderen volkomen normaal te functioneren. Dat is een hele geruststelling.”
Inmiddels hebben we aangetoond dat chemotherapie niet leidt tot meer geboorteafwijkingen.
De onderzoekers constateerden wel een verschil in geboortegewicht: “Sommige chemotherapie bereikt het kind via de moederkoek. Dat vertraagt de groei waardoor de kinderen kleiner zijn bij de geboorte. Dat is een belangrijke bevinding. Met navelstrengbloed en moederkoekweefsel onderzoeken we hoe dat werkt en wanneer dat risico het grootst is.”
Genieten van het moederschap
In zijn huidige KWF-project gaat Amant de kinderen nog langer volgen: “Het doel is om tot hun 18e levensjaar gegevens te verzamelen. We gaan cognitieve functies registreren zoals aandacht, geheugen en intelligentie, maar ook gedrag, groei en lichamelijke functies zoals de hartfunctie.”
Uiteindelijk kan deze informatie tot goed onderbouwde behandelrichtlijnen leiden. Artsen hoeven dan niet langer het antwoord schuldig te blijven op de vraag wat de gevolgen zijn van chemotherapie tijdens de zwangerschap. Voor de patiënten is de winst nog groter: als de langetermijngevolgen aanvaardbaar blijken, kunnen zij de beste behandeling krijgen en later hopelijk nog lang van het moederschap genieten.
Met de patiënt die het onderzoek 15 jaar geleden aanzwengelde, gaat het volgens Amant uitstekend: “Zij mag intussen genezen worden verklaard. Haar kind gaat naar school en doet het heel goed.”
