Vergeet roken: het wissen van rookgeheugen in de strijd tegen kanker
Onderzoekssamenvatting
Roken is nog steeds de belangrijkste oorzaak van longkanker. 14,9% van de Nederlandse bevolking rookt dagelijks en jaarlijks overlijden er 20.000 mensen aan de gevolgen van roken in ons land. Het is duidelijk dat stoppen met roken enorme gezondheidswinst oplevert en vele nieuwe kankergevallen kan voorkomen. Slechts een klein deel van de dagelijkse rokers is in staat om zonder hulp te stoppen. Van alle rokers doet 1/3e elk jaar een serieuze poging. De realiteit is echter dat zelfs na een intensieve stoppen-met-roken behandeling slechts 15% rookvrij is na 1 jaar. Dit geeft aan hoe hardnekkig deze verslaving is en dat effectievere behandelstrategieën nodig zijn met een sterke wetenschappelijke onderbouwing.
De gedachte aan roken en het rookgeheugen worden gezien als de drijvende krachten die rookverslaving in stand houden en terugval veroorzaken. De herinnering aan roken, vaak opgewekt door prikkels in de omgeving van de roker, leidt tot sterke hunkering en lokt vaak een terugval uit. Binnen de neurowetenschappen is de laatste 20 jaar veel onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om herinneringen, zoals aan angstige momenten, maar ook aan verslavende middelen, te manipuleren en te doen verbleken.
Eén van de manieren om zulke herinneringen te manipuleren is om het werkgeheugen sterk te belasten op het moment dat de ongewenste herinnering wordt opgeroepen. Dit lijkt de basis te zijn voor het succes van “Eye Movement Desensitization and Reprocessing” (EMDR) bij de behandeling van mensen met een posttraumatische-stressstoornis. EMDR-studies naar de behandeling van roken zijn nog zeer schaars en laten geen consistent beeld zien.
Hoe wordt dit onderzoek uitgevoerd?
De onderzoekers gaan een nieuw protocol ontwikkelen dat afgeleid is van conventionele EMDR en gebruik maakt van virtual reality en beweging. De verwachting is dat dit protocol leidt tot een veel sterker effect dan conventionele EMDR door het gebruik van 3D-projectie waarbij de deelnemer als het ware de rookprikkels tegemoet loopt. In tegenstelling tot conventionele EMDR zal de deelnemer ook blootgesteld worden aan nicotine zelf (door 2 trekjes te nemen van een sigaret).
De deelnemer loopt op een band en moet met zijn ogen een digitale bal volgen en de nummers onthouden die in de bal worden geprojecteerd. Met een gerandomiseerd, placebo-gecontroleerd design, verwachten de onderzoekers aan te tonen dat in de experimentele groep het rookgeheugen aanzienlijk is verzwakt, wat gemeten wordt als verminderde hunkering en een verminderde kans op terugval. De training zal op 3 achtereenvolgende dagen worden aangeboden, geflankeerd door 2 dagen waarin de trek in een sigaret wordt gemeten. Na 2 weken en 3 maanden wordt de nicotineafhankelijkheid en rookgedrag opnieuw uitgevraagd.
Wat levert dit onderzoek op?
Bij een succesvolle studie kan het behandelprotocol snel worden geïmplementeerd in de klinische praktijk. En kunnen vele rokers effectiever worden geholpen om hun verslaving te doorbreken dan met de huidige middelen het geval is.