Bevolkingsonderzoek borstkanker

Vrouw krijgt mammografie

Voor wie is het bevolkingsonderzoek borstkanker? 

Het landelijk bevolkingsonderzoek borstkanker is een onderzoek onder vrouwen zonder klachten om borstkanker eerder te ontdekken. Eens per 2 jaar worden alle vrouwen tussen de 50 en 75 jaar uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. 

Tijdens het onderzoek maakt een laborant röntgenfoto’s van de borsten (mammografie). Ruim driekwart van de uitgenodigde vrouwen doet mee aan het bevolkingsonderzoek.

Ziet de arts een afwijking? Dan wordt verder onderzoek in het ziekenhuis gedaan. Het bevolkingsonderzoek is een eerste onderzoek. Verder onderzoek is nodig om een eventuele diagnose te stellen.

Is meedoen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker verplicht?

Het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM) voert het bevolkingsonderzoek uit. Je bent niet verplicht om deel te nemen. Deelnemen heeft zowel voor- als nadelen. Pink Ribbon en Borstkankervereniging Nederland vinden het belangrijk om informatie te geven over deze voor- en nadelen zodat je goed geïnformeerd een afweging kan maken.

Wat zijn de voordelen van screening?

  • door deelname aan het onderzoek overlijden ieder jaar 1.300 vrouwen minder aan borstkanker
  • borstkanker kan in een vroeg stadium worden ontdekt en daarna behandeld worden. Hierdoor is
    • de kans op uitzaaiingen kleiner
    • de behandeling mogelijk minder zwaar
    • is de kans groter dat je beter wordt

Wat zijn de nadelen van screening? 

  • overbehandeling: bij ongeveer 1 op de 10 vrouwen met borstkanker, groeit de tumor zo langzaam dat zij er tijdens hun leven, geen last van zouden hebben gehad. Een behandeling was dan niet nodig geweest. Er kan echter nooit van te voren vastgesteld worden bij wie dit het geval is.
  • vals alarm: van elke 1.000 vrouwen die worden doorgestuurd blijkt na verder onderzoek in het ziekenhuis dat 17 van hen geen borstkanker hebben. Deze vrouwen hebben wel onnodig last gehad van angst en onrust.
  • vroege ontdekking zorgt er niet altijd voor dan vrouwen ook langer leven. Je weet eerder dat je borstkanker hebt, met alle belasting van behandeling, controle en onrust en verdriet.
  • onterechte geruststelling:
    • bij 2 tot 3 van de 10 vrouwen wordt borstkanker niet door het bevolkingsonderzoek ontdekt
    • het onderzoek is een momentopname. Bij ongeveer 2 op de 1.000 gescreende vrouwen wordt in de 2-3 jaar tussen de bevolkingsonderzoeken alsnog borstkanker gevonden
  • een mammografie kan pijnlijk zijn

Overlijden er minder vrouwen door het bevolkingsonderzoek of doordat de behandelingen steeds beter worden?

De behandeling van borstkanker is inderdaad veel beter geworden sinds de start van het bevolkingsonderzoek in 1989. Het sterftecijfer is sinds dat jaar ook sterk gedaald. Dat komt deels door het bevolkingsonderonderzoek waarbij kanker eerder wordt ontdekt. En deels door de betere behandeling.

Hoe worden de leeftijdsgrenzen bepaald?

De overheid bepaalt wie in aanmerking komt voor bevolkingsonderzoek. Zij kijken daarvoor naar langlopende onderzoeken en proefbevolkingsonderzoeken. Belangrijk is dat de gezondheidswinst opweegt tegen de nadelen voor de groep die wordt uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek. Pink Ribbon & KWF twijfelen niet aan de huidige leeftijdsgrenzen van het bevolkingsonderzoek.

Jonger dan 50 jaar

Ruim 80% van de vrouwen die borstkanker krijgen, is ouder dan 50 jaar. De kans is dus veel groter om borstkanker te krijgen vanaf deze leeftijd.

Vrouwen jonger dan 50 jaar hebben vaak veel bind- en klierweefsel in de borsten. De röntgenfoto is daardoor moeilijk te beoordelen. De arts ziet dan vaak een afwijking. Wat uiteindelijk geen borstkanker blijkt te zijn. De gevonden afwijking geeft wel veel angst en onzekerheid in de tussenliggende periode.

Ouder dan 75 jaar

Bij vrouwen boven de 75 jaar levert eerder ontdekken van borstkanker weinig extra gezondheidswinst op. Dat komt door de kortere levensverwachting. Er zijn dus minder gezonde levensjaren te winnen. Maar ook doordat vrouwen op deze leeftijd vaak meerdere aandoeningen hebben en lichamelijk kwetsbaarder zijn. Wat zorgt dat ze meestal geen zware behandeling kunnen krijgen. 

De nadelen van screening blijven wel bestaan.

Meer informatie

Vragen & contact

Heb je een uitnodiging ontvangen of vragen over het onderzoek? Neem dan rechtstreeks contact op met de plaatstelijke screeningsorganisatie. Deze vind je op de website van het RIVM. Het is gemakkelijk te vinden via de postcodezoeker onderaan de pagina.

 Ook voor alle andere vragen rondom het onderzoek verwijzen we je naar het RIVM

Bronnen:
rivm.nl
bevolkingsonderzoekborstkanker.nl
borstkanker.nl
Gezondheidsraad