Bevolkingsonderzoek borstkanker

Voor wie is het bevolkingsonderzoek borstkanker? 

Het landelijk bevolkingsonderzoek is een preventief borstonderzoek en is bedoeld voor vrouwen vanaf 50 jaar, tot en met de leeftijd van 75 jaar. Ruim 80% van de borstkankerpatiënten in Nederland is ouder dan 50 jaar als de diagnose wordt gesteld. Eens per twee jaar worden alle vrouwen tussen de 50 en 75 jaar uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. Tijdens dit onderzoek worden er röntgenfoto’s van de borsten gemaakt (mammografie). Ruim driekwart van de uitgenodigde vrouwen neemt deel aan het bevolkingsonderzoek.

Als er een afwijking wordt gezien, wordt verder onderzoek in het ziekenhuis gedaan. Het bevolkingsonderzoek is een eerste onderzoek. Een diagnose stellen kan alleen op basis van aanvullend onderzoek in het ziekenhuis.

Voor vrouwen onder de 50 jaar zijn röntgenfoto's moeilijk te beoordelen omdat zij veel klierweefsel hebben. Bij vrouwen boven de 75 jaar geldt dat borstkanker zich erg langzaam ontwikkelt. De kans dat zij overlijden aan borstkanker is daardoor kleiner.

Ben je verplicht mee te doen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker?

Het bevolkingsonderzoek wordt uitgevoerd door het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Je bent niet verplicht om eraan deel te nemen. Deelnemen heeft zowel voor- als nadelen. Pink Ribbon en Borstkankervereniging Nederland vinden het belangrijk om informatie te geven over deze voor- en nadelen zodat een ieder goed geïnformeerd een afweging kan maken.

Wat zijn de voordelen van screening? 

• Door deelname aan het onderzoek overlijden er per jaar tussen de 850 en 1075 vrouwen minder aan borstkanker.
• Borstkanker kan in een vroeg stadium worden ontdekt en daarna behandeld worden. Hierdoor is de kans op uitzaaiingen kleiner en is de behandeling mogelijk minder zwaar.

Wat zijn de nadelen van screening? 

• Bij ongeveer 1 op de 10 vrouwen met borstkanker, groeit de tumor zo langzaam dat zij er tijdens hun leven, geen last van zouden hebben gehad. Een behandeling was dan niet nodig geweest. Er kan echter nooit van te voren vastgesteld worden bij wie dit het geval is.
• Van elke 20 vrouwen die worden doorgestuurd blijkt na nader onderzoek in het ziekenhuis dat 14 van hen geen borstkanker hebben. 70% van de doorgestuurde vrouwen hebben onnodig in ongerustheid gezeten.
• 1 op de 3 gevallen van borstkanker wordt door het bevolkingsonderzoek niet ontdekt. Je kunt dus onterecht worden gerustgesteld.
• Bij ongeveer 2 op de 1000 gescreende vrouwen wordt in de 2 jaar tussen de bevolkingsonderzoeken toch borstkanker geconstateerd.
• 14 op de 1000 vrouwen wordt onnodig doorgestuurd
• Een mammografie kan pijnlijk zijn.

Overlijden er minder vrouwen door het bevolkingsonderzoek of doordat de behandelingen steeds beter worden?

De behandeling van borstkanker is veel beter geworden sinds de start van het bevolkingsonderzoek in 1989. Het sterftecijfer is sinds dat jaar ook sterk gedaald. Dat komt deels door het onderzoek en deels door de betere behandeling.

Hoe worden de leeftijdsgrenzen bepaald?

De overheid bepaalt wie in aanmerking komt voor bevolkingsonderzoek op basis van langlopende onderzoeken en proefbevolkingsonderzoeken. Van belang is dat de gezondheidswinst opweegt tegen de risico’s voor de groep die wordt uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek.

De meeste vrouwen die borstkanker krijgen zijn ouder dan 50 jaar. De kans is dus veel groter om borstkanker te krijgen bij deze leeftijdsgroep. Vrouwen jonger dan 50 jaar hebben vaak veel bind- en klierweefsel in de borsten. Het gevolg is dat er vaak een afwijking gevonden wordt, maar uiteindelijk geen borstkanker wordt vastgesteld. De gevonden afwijking geeft veel angst en onzekerheid in de tussenliggende periode.

Bij vrouwen boven de 75 jaar groeit een tumor meestal heel langzaam. Het belangrijkste nadeel bij deze groep is de kans dat er borstkanker wordt ontdekt waar vrouwen tijdens hun verdere leven geen last meer van zouden hebben gehad. Pink Ribbon & KWF Kankerbestrijding twijfelen niet aan de huidige leeftijdsgrenzen van het bevolkingsonderzoek

Wat je kunt laten meewegen in je beslissing voor wel- of geen deelname: het bevolkingsonderzoek vindt meestal plaats bij je in de buurt en het is gratis.

Meer informatie over voor- en nadelen van het bevolkingsonderzoek vind je o.a. op de site van het RIVM. Daar vind je ook de Factsheet Bevolkingsonderzoek Borstkanker

Of bekijk de infographic en download het rapport 'Landelijke evaluatie bevolkingsonderzoek borstkanker in Nederland' van het RIVM.

Ook op de website van Borstkankervereniging Nederland lees je meer over het bevolkingsonderzoek

Vragen & contact

Heb je een uitnodiging ontvangen of vragen over het onderzoek? Neem dan rechtstreeks contact op met de lokale screeningsorganisatie. Deze vind je op de website van het RIVM en is gemakkelijk te vinden door de postcodezoeker onderaan de pagina te gebruiken. Ook voor alle andere vragen rondom dit onderzoek verwijzen we je naar het RIVM.

Bronnen:
rivm.nl
bevolkingsonderzoekborstkanker.nl
borstkanker.nl
Gezondheidsraad