Dure geneesmiddelen moeten kosteneffectief zijn

De Signaleringscommissie van KWF Kankerbestrijding bracht juni 2014 het rapport ‘Toegankelijkheid van dure kankergeneesmiddelen – nu en in de toekomst’ uit. In de media heeft dit geleid tot een discussie over een ‘prijsplafond’ voor de behandeling van patiënten: een maximumbedrag wat de behandeling van een patiënt mag kosten, waarna de behandeling stopt als dat bedrag is overschreden. Hierdoor is het onjuiste beeld ontstaan dat KWF pleit voor een prijsplafond voor (kanker)patiënten. Dit klopt niet. KWF pleit niet voor een dergelijk plafond en dit staat ook niet in het SCK-rapport beschreven.

KWF wil dat nieuwe medicijnen zo snel mogelijk bij de patiënt terechtkomen. En dat alle patiënten dezelfde toegang hebben tot effectieve medicijnen. Wij signaleren echter  dat er in de nabije toekomst knelpunten ontstaan. Het aantal patiënten blijft groeien en er worden steeds meer dure geneesmiddelen ontwikkeld. Het beschikbare zorgbudget  groeit niet  mee. Als we niets doen moeten  artsen in de spreekkamer, of ziekenhuisbesturen in de directiekamers, noodgedwongen keuzes gaan maken: krijgt deze patiënt dit geneesmiddel wel of niet?

Een flexibele grens voor kosteneffectiviteit

Wij willen gelijkwaardige toegang voor alle patiënten tot nieuwe geneesmiddelen en in het rapport noemen wij een aantal oplossingsmogelijkheden. Een daarvan, het ‘bepalen van een flexibele grens voor kosteneffectiviteit’, krijgt in de media veel aandacht. Helaas wordt deze aanbeveling niet altijd goed geïnterpreteerd. Het gaatniet om een ‘prijsplafond’ of maximum budget per behandeling of geneesmiddel. Het gaat om een bedrag gerelateerd aan het effect van de behandeling. Dat laatste is van essentieel belang. Dit betekent bijvoorbeeld dat bij  behandeling die genezend van opzet is of een verwachte levenswinst oplevert van bijvoorbeeld  5 jaar, de kosten hoger zouden kunnen zijn dan wanneer de verwachte levenswinst enkele weken of maanden is. Er wordt dus geen budget per patiënt vastgesteld en het gaat ook niet over patiënten ‘die over hun budget zijn heengegaan’. 

Bij het bepalen van de grenzen kan rekening worden gehouden met factoren als leeftijd, ziektelast, ernst van de aandoening, zeldzaamheid van de aandoening etc. KWF adviseert om  een multidisciplinaire commissie in te stellen die nadenkt over deze flexibele grens en welke methode gehanteerd moet worden.

Natuurlijk willen wij ook dat de farmaceutische industrie zijn prijzen laat dalen. Dat staat prominent in het rapport beschreven. Dat gaan zij niet uit zichzelf doen. De regels in Nederland moeten worden aangepast, juist om die farmaceut te dwingen de prijzen te verlagen. Met een  grens zoals hierboven beschreven zeg je tegen de farmaceuten: dit is het maximale bedrag wat wij gaan betalen voor behandeling x met effectiviteit y bij indicatie z. Doordat er nu geen grens is kan de farmaceut in principe elk bedrag vragen wat ze willen, Nederland betaalt wel.

Aanbevelingen uit het SCK-rapport

Het nadenken over een flexibele grens is slechts één van de aanbevelingen uit het SCK-rapport. Wij doen meer aanbevelingen, bijvoorbeeld:

• Breidt het budget uit voor de oncologie, want het aantal patiënten stijgt en er komen nieuwe, effectieve mogelijkheden om hen te behandelen.
• Zet registers op om de effectiviteit in de praktijk te monitoren.
• Werk Europees meer samen, etcetera.

Wij geven aan dat het versnellen en verbeteren van de doorstroom van effectieve geneesmiddelen afhangt van een keten van processen, waar vele partijen bij betrokken zijn. Wij pleiten ervoor om op elk onderdeel van de keten te kijken waar het effectiever en sneller kan worden geregeld, in het belang van de patiënt.

Wij realiseren ons dat de aanbeveling over het vaststellen van de kosteneffectiviteit van een nieuw geneesmiddel discussie oproept. Wij vinden het belangrijk dat deze discussie gevoerd wordt, in alle openheid en met alle relevante partijen, met de juiste aannames. We moeten realistisch zijn. In Nederland hebben we een zorgsysteem dat collectief wordt betaald en waar grenzen aan zitten. Om te voorkomen dat er straks geen geld meer is voor geneesmiddelen die echt effectief zijn, moeten we nu goed kijken hoe we in Nederland het beschikbare geld het best kunnen uitgeven. Want we kunnen het maar één keer uitgeven. Dit geldt niet alleen voor de oncologie, maar voor de gehele gezondheidszorg.