Ontwikkeling van een nieuwe vaccinatiestrategie om afweerresponsen tegen alvleesklierkanker op te wekken.

afgerond

Onderzoekssamenvatting

Alvleesklierkanker is een zeer dodelijke ziekte omdat de ziekte vaak pas tot uiting komt in een laat stadium, wanneer de kanker al uitgezaaid is. De gemiddelde overleving van patiënten is erg kort, vaak minder dan 1 jaar. Deze slechte prognose komt onder meer, doordat in de meerderheid van de patiënten de tumor niet operatief verwijderd kan worden en al uitgezaaid is. Ook chemotherapie leidt meestal niet tot substantieel langere overleving of genezing. Dit maakt het noodzakelijk om nieuwe behandelingen te vinden.

De laatste jaren is duidelijk geworden dat het immuunsysteem een belangrijke rol kan spelen in de strijd tegen kanker. Zo zijn er inmiddels al succesvolle tests gedaan met medicijnen die aangrijpen op het immuunsysteem (zgn. ‘checkpoint inhibitors’) bij patiënten met melanomen en longkanker. Uit onderzoek blijkt echter ook dat immuuntherapie niet voor iedereen werkt. Een belangrijke succesfactor is dat het immuunsysteem zelf al een respons heeft aangemaakt tegen de tumor, wanneer met immuuntherapie wordt gestart. 

Doel van het project

Een potentieel succesvolle strategie om patiënten een afweerrespons te laten aanmaken die zelf geen natuurlijke afweerrespons hebben, is vaccinatie. De combinatie van een goed vaccin samen met checkpoint inhibitors zou een effectieve therapie kunnen opleveren voor alvleesklierpatiënten. Op dit moment bestaat echter nog geen goed vaccin voor alvleesklierkanker.

Het doel van dit project is om een nieuwe manier van vaccineren te ontwikkelen, die het mogelijk maakt om een sterke afweerrespons tegen alvleesklierkanker op te wekken. De onderzoekers verwachten dat patiënten door het gebruik van de combinatie van een effectief vaccin én checkpoint inhibitors langer kunnen overleven en misschien zelfs kunnen genezen van alvleesklierkanker.

De onderzoekers produceren in dit project een vaccin dat het mogelijk maakt dat bepaalde afweercellen (T-cellen) in actie schieten tegen de tumorcellen. Deze T-cellen worden geactiveerd door een eiwit dat CD169 heet. Cellen die dat CD169 produceren, binden sterk aan virussen. In hun vaccin stoppen de onderzoekers kleine vetbolletjes (liposomen) die lijken op virusdeeltjes. Daardoor produceren de CD169-cellen CD169, dat op zijn beurt de juiste T-cellen activeert. Dit gebeurt in humane cellen in kweekbakjes, en in muizen wordt bekeken of het vaccin daadwerkelijk in staat is om alvleeskliertumoren te remmen en of de combinatie met checkpoint inhibitors nog effectiever is.

Relevantie voor de patiënt

Als dit onderzoek laat zien dat deze nieuwe vaccinatiemethode effectief is in combinatie met checkpoint inhibitors, dan is het uiteindelijke doel om het middel toe te passen in de kliniek om zo de overleving en de kwaliteit van leven van alvleesklierkanker- patiënten te verbeteren.